Urząd Gminy
32-740 Łapanów 34
woj. małopolskie
Aktualne numery:
14 685 39 01
14 613 40 57

Łapanów

Zarys historii wsi Łapanów

Miejscowość ta w dawnych dokumentach określana jest jako Łapanowo lub Łapanowice.

Jest to nazwa dzierżawcza pochodząca od nazwy osobowej Ła­pan. Można też przyjąć inną wersję, a mianowicie taką, iż nazwa wsi pochodzi od przezwiska Łapka, Łapa, którym to posługiwali się rów­nież właściciele owej wsi, jednakże jak się przekonaliśmy pisząc o pierwszych informacjach o tej wsi, zapiski o parafii występowały wcze­śniej niż informacje o rycerzach Łapkach.

Po raz pierwszy, jak już nadmieniono, o Łapanowie, jako o wsi parafialnej donoszą wykazy świętopietrza z lat 1325-27. Prócz tych informacji o osadzie tej wspomina w latach 1470-80 Jan Długosz umiej­scawiając tu parafię. Wiadomo, iż w tym okresie właścicielem owej wsi był Spytek Wieruski, herbu Drużyna i miała ona 4 łany kmiece. Rzeczą pewną jest, iż od nazwy wsi Łapanów wzięli nazwisko jej właściciele a mianowicie Łapanowscy herbu Drużyna, jednakże nie wiemy od kiedy wieś ta była w ich posiadaniu. W „Herbarzu Polskim” Adama Bonieckiego Łapanowscy i Łapkowie herbu Drużyna z Ła­panowa są opisywani razem, a więc byli oni niewątpliwie bliskimi krewnymi, jednakże ustalenie ich dokładnej genealogii jest, jak na ra­zie, bardzo trudne.

Pierwszym przedstawicielem tej rodziny, o którym wspominają źródła był Zbigniew, Zbyszek z Łapanowa. Stał on dość wysoko w hierarchii urzędniczej województwa krakowskiego, ponieważ był w latach 1370-1389 łowczym krakowskim. Można się tylko domyślać, iż jego ojciec, nieznany z imienia, musiał również być dość wpływo­wym szlachcicem. Zbigniew ożenił się dwa razy; drugą żoną została Machna z Chorzowa i Gruszowa, o której źródła wspominają w roku 1385. Z małżeństwa z pierwszą żoną urodzili się: Niemierza, Kle­mens, Pełka, Zbigniew i Mikołaj.

Mikołaj z Łapanowa i Lubczy był w roku 1388 kanonikiem kra­kowskim, a w 1414 proboszczem kieleckim. Występuje w źródłach jako dziedzic części Czuszowa i Nadzowa. Prawdopodobnie między nim, a braćmi toczył się jakiś spór, ponieważ w roku 1397 została za­warta między nimi ugoda, na podstawie której przyznał on bratu Kle­mensowi 19 grzywien na Sędowicach, a wziął od tegoż Klemensa część Chudej Woli i Grabia. Mikołaj nie utrzymał się przy kantorii wiślic­kiej w roku 1411. Zył jeszcze w roku 1425.

Drugi syn Zbigniewa, również Zbigniew (to imię rodowe w ro­dzie Drużynitów pojawiało się często) z Łapanowa i Lubczy, wybrawszy karierę duchowną, doszedł do godności biskupa leodycejskiego, był sufraganem krakowskim w 1386 roku. On również wszedł w spór z braćmi, z którymi w roku 1397 zawarł ugodę i w jej wyniku wziął Kobylec i czwartą część Sędowic. W roku 1398 procesował się o gra­nice Woli Lubeckiej i Sędowic z opatem mogilskim. Żył jeszcze w roku 1419.

Pełka Łapanowski, zwany Prętkosz, z Łapanowa i Szczytnik, w wyniku ugody jaką zawarli bracia w roku 139,7 miał spłacić bratu Kle­mensowi 15 grzywien. Ręczył z tymże bratem 100 grzywien Żegocie, chorążemu krakowskiemu, za bratankiem Zbigniewem. W roku 1398 winien był Maciejowi z Łuczyc 36 grzywien, a w roku 1403 ręczył za Paszkiem Złodziejem z Biskupic. Wiadomo, że świadczył w 1407 roku stryjecznemu bratu swemu Jakuszowi z Grzybowej, przyganił rów­nież szlachectwo w 1413 roku Strzemieńczykowi z Jankowie. Wdowa po nim, Katarzyna, w roku 1441 darowała 130 grzywien Benedykty­nom z Łysej Góry za 6 grzywien dożywotniej renty. Jedyna, zdaje się, ich córka Katarzyna, wyposażona 300 grzywnami i całym dziedzic­twem Szczytniki, wyszła za Stanisława Szafrańca Młodziejowskiego, który w 1434 roku pod dawniej zrobioną oprawę żony 1000 grzy­wien, podciągnął część Łuczyc i Pielgrzymowic. Klemens Łowczyc z Łapanowa, syn Zbigniewa, pisał się również z Gruszowa i Stradlic, od 1381 roku miał liczne sprawy w Krakowie, w ugodzie z braćmi 1397 roku, ustąpił biskupowi Zbigniewowi części Woli Lubeckiej za część Sędowic, wydzielił Mikołajowi część Chudej Woli i Grabia, i za spłatą 19 grzywien część Sędowic przyznał macosze 10 grzywien. Zona jego, Helena, w latach 1397-1400 miała sprawę z biskupem krakowskim, w której razem z synem Janem nie dopuścili mu egzekucji w Gruszowie w roku 1399. Oprócz wymienionych dóbr, Klemens był jeszcze dziedzicem części Zajęczyc, Kamionnej i Jagu­stynowej Woli. Córkę Offkę wydał za Jana z Zakliczyna, wójta z My­ślenic, który w 1397 roku oprawił jej 800 grzywien posagu i wiana. Od tego zięcia wziął Klemens w zastaw w 1405 roku bachmistrzostwo wielickie i 8 kopaczy za 200 grzywien. Świadczył w roku 1407 jako brat stryjeczny Jakuszowi z Grzybowej, kilkakrotnie świadczył przy wywodach szlachectwa z herbu Krzywaśń, zawołania Drużyna. Żył jeszcze w 1420 roku.

Synami Klemensa byli: Jura z Łapanowa świadczący 1428 roku Mikołajowi z Książnic i Prandota z Łapanowa, zabity przez Klemensa Łapkę z Kobylca.
Długosz pisze, że dziedzicem części Gruszowa i Kamiennej, ina­czej Osikowej, był Urban Łapka, a połowy Stradlic Jura Łapanowski, zwany Łapka. Dobra te były własnością Klemensa, widocznie zatem i jego potomkowie przybierali przezwisko Łapka.

Pierworodnym łowczego Zbyszka z Łapanowa był Niemierza z Łapanowa, który był wojskim krakowskim. Nie żył już 1395 roku, w którym dzieci jego miały spór graniczny w Sędowicach wraz ze stryja­mi z opatem mogilskim. Z dzieci tych znamy dwóch synów: Zbignie­wa i Piotra.

Zbigniew Łapka z Łapanowa, pełnił w latach 1418-1421 funkcję dworzanina pokojowego królewskiego, był więc bardzo blisko dwo­ru Władysława Jagiełły. W latach 1423-1428 był komornikiem ziem­skim krakowskim. Zbigniew pisał się często z Przestańska. Wdowa po nim Małgorzata, z synem Zbigniewem, zyskali nakaz działu na szwa­grze i stryju Piotrze w 1430 roku. Zbigniew darował matce 1446 roku swą stadninę i nie używał on przezwiska Łapki, tak jak i trzej jego synowie: Zbigniew, Stanisław z Lubczy i Woli Lubeckiej i Niemierza z Woli Lubeckiej, Przestańska i Pełcznicy. Niemierza otrzymał w 1468 roku za żoną Agnieszką Rejówną, łowczanką krakowską, od teścia w 100 grzywnach wieś Niedary, żył jeszcze w roku 1472, a w trzy lata potem bracia jego, Zbigniew i Stanisław, dziedzice Lubczy i Woli Lubeckiej, jako opiekunowie jego dzieci, zaczęli proces z Rejami o spłatę 100 grzywien. W 1480 roku owi stryjowie oddali odebraną od Rejów wieś Żymiki synom Niemierzy: Jerzemu i Niemierzy.

Piotr Łapka z Łapanowa, Kobylca i Rybia, drugi syn Niemierzy, wojskiego, był studentem Uniwersytetu krakowskiego w roku 1409. W latach 1424-1425 jako pisarz królewski miał nakazany dział z brato­wą i bratankiem w roku 1430. Ów wziął w zastaw Żelazowice w roku 1443 od Mszczuja ze Skrzynna i świadczył z rodu Drużynów w Kra­kowie w roku 1446. Syn jego Klemens Łapka z Kobylca, Kamienia, Gruszowa, skazany został na karę grzywny za zabicie Prandoty z Ła­panowa w roku 1459. Później w 1463 roku dochodził on pierwszeń­stwa praw swych do patronatu w Łapanowie i pozwał Jana z Łapano­wa o poranienie go w domu szkolnym (patrz wyżej).

Innym przedstawicielem Łapków był Zbigniew z Kobylca i Ry­bia, współpatron kościoła w Łapanowie, w 1503 roku został miano­wany testamentem Jakuba Lubomirskiego, opiekunem Joachima Lu­bomirskiego, po długim procesie zatwierdzony przez sąd w 1521 roku zdał rachunki z opieki razem z Jordanem, kasztelanem wojnickim (patrz wyżej). Katarzyna i Krystyna Łapkówny były klaryskami w Sączu w roku 1553.

Kolejny szlachcic o tym nazwisku (nie znamy jego ojca) Mikołaj Łapka, dziedzic na Łapanowie, wziął w 1530 roku w zastaw za 50 grzywien dom na Kazimierzu od Krzysztofa Kwiatoniowskiego. Mi­kołaj procesował się w 1561 z Katarzyną Wielogłowską.

Boniecki pisze, że trzech braci Łapków bliżej nie zidentyfikowa­nych, zająwszy się 1543 roku chowaniem zmarłych w czasie wielkiego moru, zebrało znaczne pieniądze.

Inny przedstawiciel rodu Łapków, Stanisław z Łapanowa i Rybia, zapisał w 1545 roku żonie swej Elżbiecie, córce Jakuba Tęgoborskie­go, 400 florenów posagu na połowie swych dóbr. Synowie ich: Alek­sander i Jakub, to studenci Uniwersytetu krakowskiego w 1557 roku, natomiast o trzecim Janie wspominano w wyrokach lubelskich w 1585 roku. Wspomniany wyżej Aleksander, po ukończeniu uczelni został pisarzem starosty krakowskiego do spraw żydowskich. Zmarł w 1582 roku i pochowany został u Świętej Katarzyny w Krakowie. Paprocki nazywa go godnym do posług Rzeczypospolitej, a tymczasem dopi­sek przy nim w Album studiosorum Uniwersytetu krakowskiego, jest dla niego bardzo niepochlebny.
Jakub, brat Aleksandra był żupnikiem wielickim w 1589 roku, z żony Katarzyny, miał syna Adama 1592 roku. Ten sam pewno Adam Łapanowski, był obecny na sejmiku w Rzeszowie 1587 roku.

Kolejny Łapka, Fryderyk, był dziedzicem Pasierbca, w sądeckim i Kamionki, w szczyrzyckim w 1581 roku. Procesował się z Dembiń­skimi z Kawęcina i Grudzin o poddanych w 1618 roku.

Wiadomo, iż niektórzy przedstawiciele Łapków oddali się służbie żołnierskiej. Piotr za długie lata w wojsku dzielnie przeżyte, otrzymał połowę Kudyjowiec, w starostwie barskim, które posiadał w 1629 roku. Inny szlachcic, Marcin z Łapanowa Łapka, zmarły 1652 roku, ma na­grobek w Łapanowie. Był on towarzyszem husarskim i z tego wzglę­du można sądzić, iż posiadał dość duży majątek. Jego dzieje żołnier­skie są nieznane.

Z rejestru poborowego z roku 1581 wiadomo nam, iż dziedzica­mi Łapanowa byli bracia Stanisław i Seweryn Łapanowscy. Część Sta­nisława liczyła wówczas 7 prętów roli natomiast część Seweryna miała 2 łany kmiece. Barbara, córka Seweryna Łapki wyszła za mąż za To­masza Kazimirskiego.
Rejestr poborowy z 1629 roku podaje, iż Łapanów, własność nie­jakiego Prokopa Rokosza, posiadał wówczas 1,5 łana kmiecego. Jan Stanisław Lipski, następny właściciel tej wsi, w roku 1680 posiadał w niej półtora łana kmiecego. Trzech zagrodników posiadało rolę, dwóch nie miało jej wcale, ziemię uprawiał również jeden czynszownik, a usługi wykonywał 1 rzemieślnik. Następne wieści o właścicielach Ła­panowa pochodzą dopiero z XIX wieku.

 

Powrót
Pomoc UkrainiePomoc Ukrainie
Biuletyn Informacji PublicznejBiuletyn Informacji Publicznej
Ważne informacjeWażne informacje
Elektroniczna Skrzynka PodawczaElektroniczna Skrzynka Podawcza
Elektroniczny Dziennik UrzędowyElektroniczny Dziennik Urzędowy
Monitor PolskiMonitor Polski
Dziennik UstawDziennik Ustaw
Rodzina 500 plusRodzina 500 plus
Ogólnopolska karta Dużej RodzinyOgólnopolska karta Dużej Rodziny
Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności GospodarczejCentralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
Wojskowe Centrum Rekrutacji w TarnowieWojskowe Centrum Rekrutacji w Tarnowie
Obywatel.Gov.plObywatel.Gov.pl
Badania ankietowe w MałopolsceBadania ankietowe w Małopolsce