Urząd Gminy
32-740 Łapanów 34
woj. małopolskie
Aktualne numery:
14 685 39 01
14 613 40 57

Zbydniów

Zarys historii wsi Zbydniów

Zbydniów jak wynika z badań językoznawców, jest zmienioną nieco postacią staropolskiego imienia Zbygniew, który z czasem, pod wpływem pisowni łacińskiej stał się Zbigniewem, za­chowując jednak pierwotne y w zdrobniałej postaci Zbyszek.

Samo imię Zbigniew tłumaczy się jako „zbyć gniew”, lub „krze­piący gniew” (zapał wojenny). Aby Wyjaśnić w jaki sposób słowo Zbi­gniew przekształciło się w Zbydniów najpierw trzeba przyjrzeć się, jaka była postać określenia Zbydniów w dawniejszych wiekach. Po raz pierwszy Zbydniów wspomniany jest w roku 1368 jako Sbigniew i w tej samej postaci występuje również w dokumentach w wieku XV, jednakże istnieją przesłanki do tego, by jej istnienie umiejscowić już w czasach Władysława Łokietka, kiedy to owa osada została lokowana na prawie niemieckim.

W roku 1526 występują formy Sbygnow, Sbignyew natomiast w 1581 nazwa wsi ma postać Zbigniew. Forma Zbygniew//Zbygniów trwała w wieku XVII o czym świadczą księgi parafialne w Żegocinie, do której to parafii Zbydniów należał od XVII do połowy XIX wieku. Wcześniej, bo w wieku XV i XVI Zbydniów należał do parafii w Trzcianie.

Z powodu dużego oddalenia wsi od parafii w Żegocinie (około 10 kilometrów) a bliskości kościoła w Tarnawie, chrzest dzieci ze Zby­dniowa odbywał się tylko częściowo w Żegocinie, przeważnie zaś w Tarnawie, zaś śluby i pogrzeby zbydniowian odbywały się najczęściej w kościele parafialnym zarówno w wieku XVII jak i XVIII. Dopiero bowiem na mocy rozporządzenia gubernialnego z roku 1825 nastąpiło oddzielenie Zbydniowa od Żegociny i przydzielenie go do parafii w Tarnawie.

Najstarsza księga zaślubin w kościele w Żegocinie obejmuje lata 1610-1692, a księga ochrzczonych dotyczy lat 1645-1695. W obu tych księgach Zbydniów zapisany jest przeważnie jako Zbygniew (Zbi­gniew) lub w postaci Zbygniów. Forma Zbydniew zapisana jest po raz pierwszy w roku 1656 przez proboszcza żegocińskiego, który pi­sze poza tym wypadkiem zawsze Zbigniew (Zbygniew) rzadziej zaś Zbygniow. Jego następcy zapisują nazwę podobnie. Ślad przejścia Zbygniów na Zbydniów widoczny jest w księdze ochrzczonych z roku 1665, w której w wyrazie Zbygniów zauważyć można poprawki, a to g na d, lub d na g . Dopiero w latach 1679-1692 nowa postać Zbyd­niów zapisana jest aż 11 razy i ona to zyskuje przewagę nad użytą 4 razy formą Zbygniew. Zbydniów był widocznie wtedy formą gwaro­wą, którą żegocińscy proboszczowie słyszeli od zbydniowian przy­jeżdżających tu na śluby i zapowiedzi i w ten sposób utrwaliła się w księgach parafialnych. Forma Zbydniów nie od razu jednak przyjęła się w kancelarii w Żegocinie, a dowodem na to jest fakt iż w latach 1751-1777 postać Zbygniów jest częściej zapisywana niż postać Zbyd­niów. To samo miało miejsce w 1754 roku, gdy chrzczono dziecko A. Dembińskiego, łowczego krakowskiego, a ojcowie tego dziecka po­chodzili „de villa Zbygniow”. Podobne wahania występują jeszcze przez cały wiek XVIII w księgach parafialnych w Tarnawie zwłaszcza w najstarszej z nich pochodzącej z lat 1721-1776, gdzie występuje 4 razy forma Zbydniów którą niewątpliwie słyszał od ludności. Następ­ni proboszczowie obok formy Zbydniów zapisywali starszą jej postać Zbygniew. Dla przykładu ksiądz K Janikowski w latach 1721-26 pisze wyłącznie Zbygniew, przez dalsze lata zaś na przemian Zbygniew i Zbydniew. Dopiero później pisze Zbydniew//Zbydniów. Następny proboszcz, S. Gutowski, używa w latach 1747-1752 nazwy Zbygniew. Jego następca, P. Nowoszycki, dopiero koło połowy lat sześćdziesią­tych wieku XVIII pisze Zbydniów. W latach 1778-1809 obok formy Zbydniów spotyka się jeszcze Zbygniew, ale najwyraźniej forma obecna właśnie w tym czasie wyparła stare formy. W parafii łapanowskiej w księgach z końcem XVIII wieku Zbydniów kilkakrotnie zapisany jest jako Zbygniów w latach 1813, 1822, lecz spowodowane jest to tym, iż zapisującym był cysters, który kierował się występującą w księgach parafialnych w Tarnawie starą pisownią.

Na przytoczonych przykładach obserwować można jak prawo obywatelstwa powoli zyskuje sobie w księgach urzędowych forma Zbydniów, żywa w ustach ludu już w wieku XVII weszła na stałe do ksiąg parafialnych dopiero po 150 latach.

Jeżeli chodzi o najwcześniejszych właścicieli Zbydniowa, to w roku 1581 należał aż do 3 osób: wdowy Wieruskiej, posiadającej 1 łan ziem­ski, Wincentego Wieruskiego, którego część miała 1 łan kmiecy oraz Laurentiusa Gabońskiego, płacącego pobór od 5 półłanków. Pół wie­ku później wieś posiadał Andrzej Lipski, a po nim w 1680 właścicie­lem Zbydniowa był Jan Stanisław Lipski. Wtedy to wieś obejmowała 3 łany kmiece, 5 zagród z rolą oraz 1 młyn. O kolejnych właścicielach powiemy szerzej w dalszej części opracowania.

Powrót
Pomoc UkrainiePomoc Ukrainie
Biuletyn Informacji PublicznejBiuletyn Informacji Publicznej
Ważne informacjeWażne informacje
Elektroniczna Skrzynka PodawczaElektroniczna Skrzynka Podawcza
Elektroniczny Dziennik UrzędowyElektroniczny Dziennik Urzędowy
Monitor PolskiMonitor Polski
Dziennik UstawDziennik Ustaw
Rodzina 500 plusRodzina 500 plus
Ogólnopolska karta Dużej RodzinyOgólnopolska karta Dużej Rodziny
Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności GospodarczejCentralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
Wojskowe Centrum Rekrutacji w TarnowieWojskowe Centrum Rekrutacji w Tarnowie
Obywatel.Gov.plObywatel.Gov.pl
Badania ankietowe w MałopolsceBadania ankietowe w Małopolsce